دوره 13، شماره 1 - ( 5-1397 )                   جلد 13 شماره 1 صفحات 49-40 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

نقش واسطه‌ای تاب‌آوری و امیدواری در رابطه بین حمایت اجتماعی ادارک‌شده و رضایت از زندگی نوجوانان بی‌سرپرست
عباسعلی تاتار1 ، عباس نسائیان* 2، رقیه اسدی گندمانی3
1- کارشناس ارشد، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران.
2- استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران. ، anesayan@gmail.com
3- استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران.
واژه‌های کلیدی: تاب‌آوری، امیدواری، حمایت اجتماعی ادراک‌شده، رضایت از زندگی
متن کامل [PDF 4156 kb]   (3002 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (5786 مشاهده)
متن کامل:   (1873 مشاهده)
مقدمه
یکی از سازه‌های مهم در روان‌شناسی مثبت، رضایت از زندگی است. رضایت از زندگی به معنی ارزیابی کلی افراد از کیفیت زندگی‌شان است. پژوهش‌های گسترده‌ای بر اهمیت رضایت از زندگی در سازگاری مثبت نوجوانان تأکید دارد (چن و همکاران، 2016). رضایت از زندگی میزانی از رضایت درباره جنبه‌های کلی زندگی است. رضایت از زندگی یک احساس شادی ذهنی و پیچیده است که شامل ارزشیابی شناختی و هیجانی می‌شود؛ مقایسه میان آنچه فرد دوست دارد باشد و آنچه واقعاً به دست آورده است (یو، لی، لی و کیم، 2018). رضایت از زندگی به عنوان ارزیابی کلی فرد از کیفیت زندگی، بر اساس معیارهای انتخابی‌اش یا یک فرایند قضاوت شخصی مبتنی بر مقایسه موقعیت فرد با آنچه او به عنوان یک استاندارد مطلوب در نظر دارد، تعریف می‌شود (کیم و چونگ، 2017). 
داینر و همکاران (1999) دو رویکرد را مشخص کرده‌اند که می‌تواند رضایت از زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهد، این دو رویکرد عبارتند از: رویکرد پایین‌بالا و رویکرد بالا‌پایین. در رویکرد پایین‌بالا رویدادهای بیرونی، عوامل موقعیتی و ویژگی‌های جمعیت‌شناختی و در رویکرد بالا‌پایین فرایند‌های درونی مورد توجه قرار گرفته‌اند. 
 انسان‌ها موجوداتی بسیار اجتماعی هستند که زندگی آن‌ها وابسته به انسان‌های دیگر است. حمایت اجتماعی عاملی کلیدی در سلامت و بهزیستی انسان است. همچنین این مقوله با سطوح سلامت روان به صورت مستقیم و غیرمستقیم ارتباط پیدا می‌کند (دابوال و همکاران، 2018). حمایت اجتماعی یعنی احساس حمایت‌شدن از سوی دیگران (ساتو و همکاران، 2016). این مقوله می‌تواند با خُلق مثبت زیاد، رضایت از زندگی و پریشانی روان‌شناختی کم ارتباط داشته باشد(ساتو و همکاران، 2016). حمایت اجتماعی اطلاعاتی است که فرد را به این باور می‌رساند که او دوست داشته می‌شود، از او مراقبت می‌شود، محترم و ارزشمند است و متعلق به شبکه‌ای از ارتباطات و تعهدات متقابل است (هنزلمن و باکون، 2015). 
حمایت اجتماعی ادراک‌شده یکی از منابع بافتی مهم برای سازگاری شغلی است. زمانی که کارکنان حمایت اجتماعی بیشتری را درک می‌کنند، رضایت شعلی بیشتری نشان می‌دهند (یو و چویی، 2017). ادبیات پژوهشی تأاکید دارد که حمایت اجتماعی کلی از سوی والدین، دوستان و اشخاص مهم زندگی می‌تواند گسترش احساس رضایت از زندگی را تسهیل کند (جیانگ، رن، لیانگ ویو، 2017). حمایت اجتماعی ادراک‌شده از سوی معلمان به صورت معکوس با علائمی مانند فشار روان‌شناختی، نگرانی‌های سلامتی و مشکلات خواب ارتباط دارد (یو و چویی، 2017). نتایج پژوهش یو و چویی (2017) نشان می‌دهد پس از کنترل سن و جنس، حمایت خانواده و مدیران می‌تواند رضایت از زندگی را پیش‌بینی کند. یکی از متغیرهایی که با رضایت از زندگی و برون‌دادهای مثبت ارتباط پیدا می‌کند تاب‌آوری است (باجاج و پانده، 2016).
 سازه تاب‌آوری به عنوان فرایندی پویا تعریف می‌شود که در آن فرد با وجود تجربه‌های آسیب‌زننده ناخوشایند مهارت‌های سازگارانه مثبت را نشان می‌دهد. تاب‌آوری سازه‌ای چند‌بُعدی است که میزان بهره‌بردن فرد از آن در اثر تعامل فاکتورهای محیطی و شخصی تعیین می‌شود. افراد در معرض موقعیت‌ها و تهدیدهای چالش‌برانگیزی قرار می‌گیرند، تاب‌آوری نتیجه مواجهه با این موقعیت‌هاست نه اجتناب از آن‌ها (سیدهیک، ساتیرانایان، سومرا و کانرا، 2017). 
افراد تاب‌آور واقعیت را بدون قید و شرط می‌پذیرند، توانایی خارق‌العاده‌ای برای سازگاری با تغییرات دارند و عمیقاً باور دارند که زندگی معنادار است. از دیگر ویژگی‌های این افراد صبر، تحمل، خوش‌بینی و ایمان است (بارنز و آنستی، 2010، نقل از سیدهیک و همکاران، 2017). 
تجربه‌های ناخوشایند دوران کودکی و نوجوانی می‌تواند بر وضعیت سلامت و آموزش کودکان مانند احتمال زیاد شکست تحصیلی، تاب‌آوری پایین‌تر، خطر افزایش‌یافته مشکلات یادگیری و رفتاری و افکار خودکشی تأثیر داشته باشد (سلیمانپور، کریستانگر و بریندیس، 2017). تاب‌آوری با برون‌دادهای مثبتی مانند سلامت جسمانی، سلامت روانی و محافظت در برابر ابتلا به اختلال‌های روانی (مانند اختلال استرس پس از سانحه) ارتباط پیدا می‌کند (کونگ، وانگ، هو و لو، 2015). افراد تاب‌آور رویکردی خوش‌بین، پر‌انرژی و با‌انگیزه به زندگی دارند. کنجکاو هستند و نسبت به تجارب جدید زندگی باز هستند و به داشتن هیجانات مثبت تمایل دارند که می‌تواند آن‌ها را نسبت به تجارب منفی مصون نگه دارد (لیو، وانگ و لی، 2012). تاب‌آوری می‌تواند سطوح استرس و ناتوانی را در شرایط استرس‌زا تعدیل کند و افزایش رضایت از زندگی را باعث شود (ابولقاسمی، 1390). 
از دیگر سازه‌های روان‌شناسی مثبت‌گرا که در سال‌های اخیر به ارتباط آن با بهزیستی روان‌شناختی و رضایت از زندگی اشاره شده است و تأثیر تعاملی آن‌ها برای برخوردار‌بودن از یک زندگی شاد، سعادتمند و سلامت روانی به‌شدت محل توجه پژوهشگران و صاحب نظران قرار گرفته است، امیدواری (امید) است. امید به عنوان توانایی فرد برای تولید مسیرهای محتمل و ایجاد انگیزش برای استفاده از این مسیرها برای رسیدن به اهداف زندگی تعریف می‌شود. امید شامل دو مؤلفه اصلی است: مسیرهای تفکر مانند برنامه‌ریزی معطوف به هدف و واسطه‌های تفکر مانند تعیین‌گری معطوف به هدف. افراد با سطح زیاد امید توانایی یافتن مسیرها را دارند و علاوه بر آن، از انرژی لازم برای حرکت در این مسیرها نیز بهره‌مند هستند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند افراد با سطح زیاد امید تمایل دارند پیشرفت تحصیلی، سلامت جسمی و سازگاری روان‌شناختی بیشتری به دست آورند (جیانگ و همکاران، 2018).
امید همچنین با آسیب‌های روان‌شناختی رابطه معکوس پیدا می‌کند؛ برای مثال پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهند جوانان با امید بیشتر علائم افسردگی کمتری در رابطه با حوادث منفی زندگی نشان می‌دهند (جیانگ و همکاران، 2018). رودریگز (2006) نشان داد سبک تبیین و رضایت از زندگی، شادی و امید با هم رابطه دارند. 
آنچه از جمع‌بندی یافته‌های ذکرشده به دست می‌آید این است که بر اساس رویکرد دوسویه پایین به بالا و بالا به پایین داینر و همکاران (1999) رویدادهای بیرونی، عوامل موقعیتی و فرایند‌های درونی می‌توانند بهزیستی روان‌شناختی و رضایت از زندگی را به عنوان یکی از سه جزء اساسی بهزیستی تحت تأثیر قرار دهند. با این حال آنچه مسلم است بیشتر پژوهش‌های انجام‌شده مرتبط با سازه‌های پیش‌گفته بر روی جمعیت‌های عادی یا سالخوردگان انجام شده است. این در حالی است که در کشور ما با توجه به ویژگی‌های جامعه، مشکلات مربوط به جنگی تحمیلی، رخدادهای اجتماعی و طبیعی سال‌های اخیر عده بی‌شماری از کودکان، نوجوانان، زنان و سالمندان بدون حامی و سرپرست مانده‌اند و در برابر پریشانی‌های اجتماعی قادر به رفع مشکلات و یافتن راه چاره نیستند. 

 


 

اگر افراد جامعه و به طور خاص قشر نوجوان جامعه درگیر مسائلی از این قبیل باشند و بدون حامی و پشتیبان رها شوند، نمی‌توان از آن‌ها انتظار مشارکت، خلاقیت و سازندگی داشت. انجام پژوهش‌هایی با این رویکرد مسئولان و دست اندرکاران حمایت‌کننده از این گروه را به این امر واقف می‌کند که مشکلات بی‌سرپرستان حول چه محورهایی است. این پژوهش‌ها پیشنهادهای عملی و رهنمودهایی برای حل مسائل آنان ارائه می‌دهد. این پژوهش به دنبال بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک‌شده با رضایت از زندگی با نقش واسطه‌ای تاب‌آوری و امیدواری است (تصویر شماره 1). 

روش
جامعه آماری، نمونه و روش اجرای پژوهش
 این مطالعه از نوع همبستگی (معادلات ساختاری) است. جامعه آماری این پژوهش را تمام نوجوانان بی‌سرپرست که در اداره بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی و اداره تأمین اجتماعی شهرستان زابل پرونده داشتند و بر اساس گزارش مسئولان تعداد آن‌ها 900=N‌ است، تشکیل می‌داد. از جامعه آماری یاد‌شده 270 نفر به صورت نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. بدین ترتیب که بر اساس پرونده افراد، به آن‌ها کدهایی تعلق گرفت و سپس به طور تصادفی از بین کدهای انتخابی، نمونه‌های مد‌نظر انتخاب شدند. در مواردی که فرد حاضر به همکاری و تکمیل پرسش‌نامه نمی‌شد از فرد جایگزین استفاده شد. اگرچه درباره حجم نمونه لازم برای تحلیل عاملی و مدل‌های ساختاری توافق کلی وجود ندارد، از نظر بسیاری از پژوهشگران حداقل حجم نمونه لازم 200 است (حبیبی، 1391 به نقل از حق‌شناس، 2018). 

ابزار سنجش
مقیاس رضایت از زندگی
مقیاس رضایت از زندگی برای اندازه‌گیری رضایت از زندگی در بُعد شناختی بهزیستی ذهنی به کار گرفته شده است. مقیاس پنج ماده دارد و هر ماده هفت گزینه دارد که پاسخ‌دهندگان میزان رضایتمندی خود را از کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم رتبه‌بندی می‌کنند. روایی فرم ایرانی آزمون به کمک مقایسه با آزمون عاطفه مثبت و منفی ارزیابی شد و همبستگی مثبت و معنی‌داری با مقیاس عاطفه مثبت و همبسنگی منفی معنی‌داری با مقیاس عاطفه منفی مشخص شد. با اجرای پرسش‌نامه روی 147 دانشجوی پسر و دختر ایرانی و 121 دانشجوی پسر و دخترکانادایی پایایی به روش ضریب آلفای کرونباخ 88/0 گزارش شد (داینر و همکاران، 1985 به نقل از غضنفری، 2007).
مقیاس چند‌بُعدی حمایت اجتماعی ادراک‌شده
مقیاس چند‌بعدی حمایت اجتماعی ادراک‌شده به منظور سنجش حمایت اجتماعی ادراک‌شده از طرف خانواده، دوستان و افراد مهم زندگی فرد تهیه شده است. این مقیاس 12 گویه دارد و پاسخگو نظر خود را در یک مقیاس هفت‌گزینه‌ای از نمره (1) برای کاملاً مخالفم تا (7) برای کاملاً موافقم مشخص می‌کند (زیمنت و همکاران، 1988 به نقل از ادواردز، 2004). سلیمی، جوکار و نیک‌پور (2010) ضریب آلفای کرونباخ سه بُعد حمایت اجتماعی ادراک‌شده از سوی خانواده، دوستان و افراد مهم زندگی را به ترتیب 89/0، 86/0 و 82/0 ذکر کرده‌اند. 

مقیاس تاب‌آوری
مقیاس تاب‌آوری، 25 گویه پنج‌گزینه‌ای دارد که بر روی یک مقیاس پنج‌درجه‌ای لیکرت از (0) کاملاً نادرست تا (4) همیشه درست نمره‌گذاری می‌شود. نتایج مطالعه مقدماتی مربوط به ویژگی‌های روان‌سنجی این مقیاس، پایایی و روایی آن را تأیید کرده است. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی ساختار پنج‌عاملی شایستگی / استحکام شخصی، اعتماد به غرایز شخصی، تحمل عواطف منفی، روابط ایمن و مهار و معنویت را تأیید کرده است (کانر و دیویدسون، 2003 به نقل از بشارت، 2007). سامانی، جوکار و صحراگرد (2007) برای پایایی مقیاس، ضریب آلفای کرونباخ 87/0 را گزارش کردند. در پژوهش مدانلو (2010) رابطه بین مقیاس تاب‌آوری با مقیاس عاطفه مثبت، عاطفه منفی، مقیاس شادی و مقیاس افسردگی به ترتیب 66/0، 41/0-، 46/0 و 45/0- به دست آمد که نشان‌دهنده روایی مقیاس است. 

 


 


 


 


مقیاس امیدوار
مقیاس امیدواری صفتی مقیاسی 2‌آیتمی است که شامل دو خرده‌مقیاس گذرگاه و تصمیم هدف‌مدار است. آیتم‌ها روی یک مقیاس پنج‌درجه‌ای لیکرت از کاملاً غلط تا کاملاً درست نمره‌گذاری می‌شوند. پایایی و روایی مقیاس را کرمی‌نیا و همکاران (2013) محاسبه کردند. ضریب همسانی درونی برای خرده‌مقیاس گذرگاه، 71/0 و برای تصمیم هدف‌مدار، 68/0 به دست آمد. همچنین روایی همزمان مقیاس با مقیاس ناامیدی بک، 81/0 گزارش شد (کرمی‌نیا و همکاران، 2013). همچنین مقیاس امید با مقیاس خوش‌بینی شیر و کارور همبستگی 50/0 تا 60/0 به دست داد. این مقیاس با سیاهه افسردگی بک همبستگی منفی از 42/0- تا 51/0- داشت که نشان‌دهنده روایی ملاکی خوب این پرسش‌نامه است (بیجاری و همکاران، 2009). 

 


 


 
یافته ‏ها
از مجموع 270 پرسش‌نامه‌ای که بین آزمودنی‌ها توزیع شد 249 پرسش‌نامه واجد ملاک‌های لازم برای تجزیه و تحلیل داده‌ها تشخیص داده شد. در جدول شماره 1 شاخص‌های توصیفی جنسیت و در جدول شماره 2 شاخص‌های توصیفی متغیرهای پژوهش ارائه شده است. 
قبل از تحلیل داده‌­های پژوهش مفروضه­‌های زیربنایی تحلیل بررسی شد. از مهم‌ترین این مفروضه‌­ها مفروضه عادی‌بودن است. برای بررسی مفروضه عادی‌بودن داده‌های توزیع روش شاپیروویلک استفاده شد، نتایج آن در جدول شماره 3 آمده است. 
جدول شماره 4 نشان می‌دهد همبستگی حمایت اجتماعی ادراک‌شده با امیدواری، تاب‌آوری و رضایت از زندگی مثبت است و این روابط در سطح آلفای 01/0 معنی‌دار است (01/0P<). همچنین رابطه امیدواری با تاب‌آوری و رضایت از زندگی مثبت است. این روابط نیز در سطح آلفای 01/0 معنی‌دار است (01/0P<). به علاوه جدول شماره 5 نشان می‌دهد بین تاب‌آوری و رضایت از زندگی رابطه مثبت و معنی‌دار در سطح آلفای 01/0 وجود دارد (01/0P<).

 


 


 

به منظور بررسی برازش مدل مفهومی با داده‌های پژوهش از روش تحلیل مسیر استفاده شد. ضرایب مسیر مدل فرضی در تصویر شماره 2 و ضرایب مسیر متغیرهای برون‌زا و درون‌زا در جدول شماره 4 ارائه‌ شده است. طبق داده‌های تصویر شماره 2 و جدول شماره 4 اثر مستقیم ادراک حمایت اجتماعی بر امیدواری (28/0=β)، تاب‌آوری (44/0=β) و رضایت از زندگی (08/0=β) مثبت و معنی‌دار است. همچنین اثر مستقیم امیدواری بر رضایت از زندگی (16/0=β) و تاب‌آوری بر رضایت از زندگی (10/β=0) مثبت و معنی‌دار ست. همچنین اثر غیرمستقیم ادراک حمایت اجتماعی بر رضایت از زندگی از طریق امیدواری و تاب‌آوری مثبت و معنی‌دار است (09/β=0).

تعیین برازش الگو
در الگوی پیشنهادی، نتایج آزمون مجذور χ2 به منظور بررسی برازش الگوی کلی نشان داد بین الگوی پیشنهادشده و مشاهده‌شده برازش وجود دارد (05/0P< و 36/1=(1)χ2)؛ بنابراین فرض صفر درباره برازش الگو با داده‌ها پذیرفته می‌شود. همان‌طور که در جدول شماره 6 مشخص است میزان شاخص برازندگی GFI برابر با 00/1، شاخص برازش مقایسه‌ای CFI برابر با 00/1، شاخص برازش نرمال شده NFI برابر با 99/0، شاخص برازش فزاینده IFI برابر با 95/0، شاخص نرم نشده برازندگی NNFI برابر با 95/0، AGFI برابر با 97/0، RFI برابر با 95/0 و جذر برآورد خطای تقریب RMSEA برابر با 038/0 به دست آمد که همگی حاکی از برازش مناسب شاخص ها با داده‌ها است. مقدار بزرگ‌تر از 90/0 برای شاخص‌های CFI، GFI، AGFI و مقدار کوچک‌تر از 06/0 برای شاخص‌های RMSEA و RMSR بر برازندگی مناسب و مطلوب دلالت دارد (خدایی، شکری، کروسیتی و گراوند، 2010). 

بحث 
این پژوهش بر اساس مدل پیشنهادی به ارزیابی سازوکارهای تئوریکی پرداخت که از طریق آن‌ها حمایت اجتماعی ادراک‌شده بر رضایت از زندگی نوجوانان بی‌سرپرست اثر می‌گذارد. انتظار می‌رفت که حمایت اجتماعی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق سازوکارهای امیدواری و تاب‌آوری بر رضایت از زندگی اثر بگذارد. یافته‌های پژوهش نشان داد مدل رابطه حمایت اجتماعی ادراک‌شده با رضایت از زندگی با واسطه امیدواری و تاب‌آوری، با داده‌ها برازش دارد. همچنین داده‌ها حاکی از ارتباط مثبت، مستقیم و معنی‌دار بین حمایت اجتماعی ادراک‌شده با امیدواری، تاب‌آوری و رضایت از زندگی بود. به علاوه امیدواری و تاب‌آوری به طور مثبت، مستقیم و معنی‌دار بر رضایت از زندگی تأثیر داشت.
یافته‌های پژوهش درباره ارتباط حمایت اجتماعی با امیدواری و رضایت از زندگی با یافته‌های علی و همکاران (2010)، ماهانتا و اگروال (2013)، یلسین (2011)، یلسین (2011)، و پرپوچی، احمدی و سهرابی (2014) همسو بود. نتایج حاصل از یافته‌های یلسین (2011) تأیید کردند که حمایت اجتماعی با رضایت از زندگی مرتبط است و حمایت اجتماعی پیش‌بینی‌کننده رضایت از زندگی است. همچنین تحلیل نتایج مربوط به ارتباط حمایت اجتماعی با تاب‌آوری و رضایت از زندگی با یافته‌های شی، وانگ، بین و وانگ (2012)، ابولقاسمی (2010)، خسروشاهی و هاشمی نصرت‌آباد (2012) و احدی و اصلی (1390) همسو است.
یافته‌های شی و همکاران (2012) نشان داد تاب‌آوری یک فاکتور واسطه‌ای بین استرس دریافتی و رضایت از زندگی است. یافته‌های احدی و اصلی (1390) نشان داد تاب‌آوری به واسطه کاهش مشکلات هیجانی موجب افزایش کیفیت زندگی می‌شود. 
ارتباط بین تاب‌آوری و هیجانات مثبت در پژوهش‌های قبلی تأیید شده است (تاگاد و فریدریکسون، 2004؛ فریدریکسون، تاگاد، واگ و لارکین، 2003). تاگاد و فریدریکسون (2004) و کارل و چیسن (2004) گزارش کردند سطوح زیاد تاب‌آوری به فرد کمک می‌کند تا از عواطف و هیجان‌های مثبت به منظور پشت‌سرگذاشتن تجربه‌های نامطلوب و بازگشت به وضعیت مطلوب استفاده کند. محققان معتقدند هیجانات مثبت می‌توانند از طریق خنثی‌ یا محافظت‌کردن از شخص در مقابل اثرات منفی استرس‌ها، سلامت روان‌شناختی را ارتقا دهند (راتن و همکاران، 2013). 
افراد با تاب‌آوری بیشتر، منابع روان‌شناختی غنی‌تری از جمله خوش‌بینی، آرامش، نروتیسم پایین‌تر و گشودگی به تجربه بیشتری دارند و این توانایی‌ها به آن‌ها کمک می‌کند هنگام مواجهه با مشکلات زندگی، تفسیر (ادراک) مثبت‌تری از مشکلات داشته باشند (فریدریکسون، تاگاد، واگ و لارکین، 2003)، این ویژگی‌های افراد تاب‌آور به سطوح بیشتر رضایت از زندگی منجر می‌شود (شی و همکاران، 2012). وو و همکاران (2013) نیز معتقدند رشد تاب‌آوری سازوکار ارزشمند مهمی است، زیرا نه‌تنها سبب کاهش استرس و تضعیف راهبردهای مقابله‌ای ناسازگارانه، بلکه سبب تقویت سازوکارهای مقابله‌ای سازگارانه می‌شود. کار (2004) نیز معتقد است سطوح بالای تاب‌آوری به فرد کمک می‌کند از عواطف و هیجان‌های مثبت به منظور پشت‌سرگذاتشن تجربه‌های نامطلوب و بازگشت به وضعیت مطلوب استفاده کند. تاب‌آوری از طریق افزایش سطوح عاطفه مثبت باعث تقویت مقابله‌های موفق با تجربه‌های منفی می‌شود. بر این اساس تاب‌آوری به عنوان یک سازوکار واسطه‌ای به انطباق‌پذیری مثبت می‌انجامد و افراد با انطباق‌پذیری زیاد توانایی سازگاری بهتری با مشکلات می‌یابند (خسروشاهی و هاشمی نصرت‌آباد،1390). در تبیین این یافته‌ها می‌توان گفت تاب‌آوری نوعی ترمیم خود با پیامدهای مثبت هیجانی، عاطفی و شناختی است (ماستن، 2001). 
این پژوهش روی نمونه محدودی و در شهر خاصی اجرا شده است؛ بنابراین باید در تعمیم نتایج به سایر گروه‌ها و شهرها با احتیاط عمل شود. پیشنهاد می‌شود رضایت از زندگی افراد بی‌سرپرست در طول زمان و در پژوهش‌های طولی بررسی شود؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود سازمان‌های دولتی و خصوصی برای افزایش رضایت از زندگی متغیرهای مرتبط با آن را در نظر بگیرند. 

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
برای رعایت اصول اخلاقی همه شرکت‌کنندگان از اهداف پژوهش و اختیاری بودن شرکت در آن مطلع شدند. به همه آنها اطمینان داده شد اطلاعات آنها کاملاً محرمانه خواهد ماند. 

حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد نویسنده سوم در دانشگاه آزاد بیرجند، دانشکده علوم انسانی، گروه روانشناسی است. 

مشارکت نویسندگان
تمامی نویسندگان در انجام این پژوهش مشارکت داشته‌اند. 

تعارض منافع
در این پژوهش هیچ‌گونه تعارض منافعی وجود ندارد. 

سپاسگزاری
از تمامی نوجوانانی که در این پژوهش شرکت کردند، سپاسگزاریم. 




 
References
  1. Abdolghasemi, A. (2011). [The relationship of resilience, self-efficacy and stress with life satisfaction in the students with high and low educational achievement (Persian)]. Quarterly Journal of Psychological Studies, 7(3), 131-52. [DOI: 10.22051/PSY.2011.1545]
  2. Abolghasemi, A. (2010). Resilience and perceived stress: Predictors of life satisfaction in the students of success and failure. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 748-52. [DOI:10.1016/j.sbspro.2010.07.178]
  3. Ahadi, H., & Asli, A. (2012). Prediction of quality of life of female students based on differentiation and resiliency variables (Persian)]. Woman and Family Studies, 4(14), 27-42.
  4. Ali, A., Deuri, S. P., Deuri, S. K., Jahan, M., Singh, A. R., & Verma, A. N. (2010). Perceived social support and life satisfaction in persons with somatization disorder. Industrial Psychiatry Journal, 19(2), 115-8. [DOI:10.4103/0972-6748.90342] [PMID] [PMCID]
  5. Amani, S., Jokar, B., & Sahragard, N. (2007). [Effects of resilience on mental health and life satisfaction (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 13(3), 290-5.
  6. Bajaj, B., & Pande, N. (2016). Mediating role of resilience in the impact of mindfulness on life satisfaction and affect as indices of subjective well-being. Personality and Individual Differences, 93, 63-7. [DOI:10.1016/j.paid.2015.09.005]
  7. Besharat, M. A. (2007). Resilience, vulnerability and mental health. Psychscience, 6(24), 373-83.
  8. Bijari, H., Ghanbari Hashem Abadi, B. A., Aghamohammadian Sherbaf Fatemeh, H. R., & Homayi Shandiz, F. (2009). [Effects of hope-based group therapy on the promotion of hope in women with breast cancer (Persian)]. Ferdowsi University of Mashhad, 10(1), 171-84.
  9. Carle, A. C., & Chassin, L. (2004). Resilience in a community sample of children of alcoholics: Its prevalence and relation internalising symptomatology and positive affect. Journal of Applied Developmental Psychology, 25(5), 577-96. [DOI:10.1016/j.appdev.2004.08.005]
  10. Carr, A. (2004). Positive psychology: The science of happiness and human strength. New York: Brunner-Routledge.
  11. Chen, W., Niu, G. F., Zhang, D. J., Fan, C. Y., Tian, Y., & Zhou, Z. K. (2016). Socioeconomic status and life satisfaction in Chinese adolescents: Analysis of self-esteem as a mediator and optimism as a moderator. Personality and Individual Differences, 95, 105-9. [DOI:10.1016/j.paid.2016.01.036]
  12. Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E., & Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276-302. [DOI:10.1037/0033-2909.125.2.276]
  13. Dobewall, H., Hakulinen, C., Keltikangas-Järvinen, L., Pulkki-Råback, L., Seppälä, I., Lehtimäki, T., et al. (2018). Oxytocin receptor gene (OXTR) variant rs1042778 moderates the influence of family environment on changes in perceived social support over time. Journal of Affective Disorders, 235, 480-8. [DOI:10.1016/j.jad.2018.04.008] [PMID]
  14. Edwards, L. M. (2004). Measuring perceived social support in Mexican American youth: Psychometric properties of the multidimensional scale of perceived social support. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 26(2), 187-94.
  15. Fredrickson, B. L., Tugade, M. M., Waugh, C. E., & Larkin, G. R. (2003). What good are positive emotions in crisis? A prospective study of resilience and emotions following the terrorist attacks on the United States on September 11th, 2001. Journal of Personality and Social Psychology, 84(2), 365-76. [DOI:10.1037/0022-3514.84.2.365] [PMID] [PMCID]
  16. Ghazanfari, F. (2007). [Intercultural well-being from an intercultural perspective (Persian)]. Psychology, 4(10), 406-21.
  17. Gloria, A. M., Castellanos, J., & Orozco, V. (2005). Perceived educational barriers, cultural fit, coping responses, and psychological well-being of Latina undergraduates. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 27(2), 161-83. [DOI:10.1177/0739986305275097]
  18. Haghshenas, L. (2018). [The mediating role of social support in predicting general health based on emotional control in mothers of children with cancer (Persian)]. Contemporary Psychology, 12(1), 85-98.
  19. Heintzelman, S. J., & Bacon, P. L. (2015). Relational self-construal moderates the effect of social support on life satisfaction. Personality and Individual Differences, 73, 72-7. [DOI:10.1016/j.paid.2014.09.021]
  20. Inzlicht, M., Aronson, J., Good, C., & McKay, L. (2006). A particular resiliency to threatening environments. Journal of Experimental Social Psychology, 42(3), 323-36. [DOI:10.1016/j.jesp.2005.05.005]
  21. Jiang, Y., Ren, Y., Liang, Q., & You, J. (2018). The moderating role of trait hope in the association between adolescent depressive symptoms and nonsuicidal self-injury. Personality and Individual Differences, 135, 137-42. [DOI:10.1016/j.paid.2018.07.010]
  22. Jiang, Z., Wang, Z., Jing, X., Wallace, R., Jiang, X., & Kim, D. S. (2017). Core self-evaluation: Linking career social support to life satisfaction. Personality and Individual Differences, 112, 128-35. [DOI:10.1016/j.paid.2017.02.070]
  23. Karaminia, R., Ahmadi Tahour-Soltani, M., Bagherian-Sararoudi, R., & Moulavi, z. (2013). [Psychometric properties of the trait hope scale in Iranian students (Persian)]. Journal of Reserch in Behavioral Sciences, 10(6), 406-21.
  24. Khodaei, A., Shokri, O., Krositi, E., & Gravand, F. (2010). [Factor structure and psychometric properties of the Identity Style Inventory (ISI) (Persian)]. Advances in Cognitive Science, 11(1), 40-8. 
  25. Khosro Shahi, J., & Hashemi Nosrat Abad, T. (2012). Relation of hope and resilience with psychological well-being in students (Persian)]. Journal of Psychology Andishe va Rafter, 6(22), 41-50.
  26. Kim, B., & Jeong, J. (2017). Dynamics of adolescents’ life satisfaction and effect of class rank percentile: Evidence from Korean panel data. Journal of Economic Psychology, 59, 8-28. [DOI:10.1016/j.joep.2017.01.002]
  27. Kong, F., Wang, X., Hu, S., & Liu, J. (2015). Neural correlates of psychological resilience and their relation to life satisfaction in a sample of healthy young adults. Neuroimage, 123, 165-72. [DOI:10.1016/j.neuroimage.2015.08.020] [PMID]
  28. Liu, Y., Wang, Z. H., & Li, Z. G. (2012). Affective mediators of the influence of neuroticism and resilience on life satisfaction. Personality and Individual Differences, 52(7), 833-8. [DOI:10.1016/j.paid.2012.01.017]
  29. Mahanta, D., & Aggarwal, M. (2013). Effect of perceived social support on life satisfaction of university students. European Academic Research, 1(6), 1083-94.
  30. Madanlu, F. (2010). [Investigating the relationship between resilience, coping strategies and social support with the psychological state of females (Persian)] [MA Thesis]. Ardebil: Mohaghegh Ardebili University.
  31. Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American psychologist, 56(3), 227-38. [DOI:10.1037/0003-066X.56.3.227] [PMID]
  32. Parpuchi, B., Ahmadi, M., & Sohrabi, F. (2014). The relationship between religiousness and social support with the satisfaction of university students’ life (Persian)]. Journal Management System, 14(3), 60-8.
  33. Quevedo, R. J. M., & Abella, M. C. (2011). Well-being and personality: Facet-level analyses. Personality and Individual Differences, 50(2), 206-11. [DOI:10.1016/j.paid.2010.09.030]
  34. Rodriguze, D. (2006). Colombian happiness, hope on interdisciplinary look at the correlation between explanatory style, cultural and satisfaction. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 1260-84.
  35. Rutten, B. P., Hammels, C., Geschwind, N., Menne‐Lothmann, C., Pishva, E., Schruers, K., et al. (2013). Resilience in mental health: linking psychological and neurobiological perspectives. Acta Psychiatrica Scandinavica, 128(1), 3-20. [DOI:10.1111/acps.12095] [PMCID]
  36. Salimi, A., Jokar, B., & Nikpour, R. (2010). [Resilience, mental health and life satisfaction (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry & Clinical Psychology, 5(3), 81-102.
  37. Samani, S., Jokar, B & Sahragerd, N. (2007). Resilience, Mental Health, and Satisfaction with Life. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 13(3), 290-5.
  38. Sato, W., Kochiyama, T., Kubota, Y., Uono, S., Sawada, R., Yoshimura, S., et al. (2016). The association between perceived social support and amygdala structure. Neuropsychologia, 85, 237-44. [DOI:10.1016/j.neuropsychologia.2016.03.036] [PMID]
  39. Shi, M., Wang, X., Bian, Y., Wang, L. (2015). The mediating role of resilience in the relationship between stress and life satisfaction among Chinese medical students: A cross-sectional study. BMC Medical Education, 15, 16. [DOI:10.1186/s12909-015-0297-2]
  40. Sidheek, K. F., Satyanarayana, V. A., Sowmya, H. R., & Chandra, P. S. (2017). Using the Kannada version of the connor davidson resilience scale to assess resilience and its relationship with psychological distress among adolescent girls in Bangalore, India. Asian Journal of Psychiatry, 30, 169-72. [DOI:10.1016/j.ajp.2017.10.015] [PMID]
  41. Soleimanpour, S., Geierstanger, S., & Brindis, C. D. (2017). Adverse childhood experiences and resilience: Addressing the unique needs of adolescents. Academic Pediatrics, 17(7), S108-S14. [DOI:10.1016/j.acap.2017.01.008] [PMID]
  42. Tugade, M. M., & Fredrickson, B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. Journal of Personality and Social Psychology, 86(2), 320-33. [DOI:10.1037/0022-3514.86.2.320] [PMID] [PMCID]
  43. Wu, G., Feder, A., Cohen, H., Kim, J. J., Calderon, S., Charney, D. S., et al. (2013). Understanding resilience. Frontiers in Behavioral Neuroscience, 7, 10. [DOI:10.3389/fnbeh.2013.00010] [PMID] [PMCID]
  44. Yalçın, İ. (2011). Social support and optimism as predictors of life satisfaction of college students. International Journal for the Advancement of Counselling, 33(2), 79-87. [DOI:10.1007/s10447-011-9113-9]
  45. You, S., Lee, J., Lee, Y., & Kim, E. (2018). Gratitude and life satisfaction in early adolescence: The mediating role of social support and emotional difficulties. Personality and Individual Differences, 130, 122-8. [DOI:10.1016/j.paid.2018.04.005]
  46. Yuh, J., & Choi, S. (2017). Sources of social support, job satisfaction, and quality of life among childcare teachers. The Social Science Journal, 54(4), 450-7. [DOI:10.1016/j.soscij.2017.08.002]
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1396/5/1 | پذیرش: 1396/9/14 | انتشار: 1397/1/1
فهرست منابع
1. Abdolghasemi, A. (2011). [The relationship of resilience, self-efficacy and stress with life satisfaction in the students with high and low educational achievement (Persian)]. Quarterly Journal of Psychological Studies, 7(3), 131-52. [DOI: 10.22051/PSY.2011.1545]
2. Abolghasemi, A. (2010). Resilience and perceived stress: Predictors of life satisfaction in the students of success and failure. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 748-52. [DOI:10.1016/j.sbspro.2010.07.178] [DOI:10.1016/j.sbspro.2010.07.178]
3. Ahadi, H., & Asli, A. (2012). Prediction of quality of life of female students based on differentiation and resiliency variables (Persian)]. Woman and Family Studies, 4(14), 27-42.
4. Ali, A., Deuri, S. P., Deuri, S. K., Jahan, M., Singh, A. R., & Verma, A. N. (2010). Perceived social support and life satisfaction in persons with somatization disorder. Industrial Psychiatry Journal, 19(2), 115-8. [DOI:10.4103/0972-6748.90342] [PMID] [PMCID] [DOI:10.4103/0972-6748.90342]
5. Amani, S., Jokar, B., & Sahragard, N. (2007). [Effects of resilience on mental health and life satisfaction (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 13(3), 290-5.
6. Bajaj, B., & Pande, N. (2016). Mediating role of resilience in the impact of mindfulness on life satisfaction and affect as indices of subjective well-being. Personality and Individual Differences, 93, 63-7. [DOI:10.1016/j.paid.2015.09.005] [DOI:10.1016/j.paid.2015.09.005]
7. Besharat, M. A. (2007). Resilience, vulnerability and mental health. Psychscience, 6(24), 373-83.
8. Bijari, H., Ghanbari Hashem Abadi, B. A., Aghamohammadian Sherbaf Fatemeh, H. R., & Homayi Shandiz, F. (2009). [Effects of hope-based group therapy on the promotion of hope in women with breast cancer (Persian)]. Ferdowsi University of Mashhad, 10(1), 171-84.
9. Carle, A. C., & Chassin, L. (2004). Resilience in a community sample of children of alcoholics: Its prevalence and relation internalising symptomatology and positive affect. Journal of Applied Developmental Psychology, 25(5), 577-96. [DOI:10.1016/j.appdev.2004.08.005] [DOI:10.1016/j.appdev.2004.08.005]
10. Carr, A. (2004). Positive psychology: The science of happiness and human strength. New York: Brunner-Routledge.
11. Chen, W., Niu, G. F., Zhang, D. J., Fan, C. Y., Tian, Y., & Zhou, Z. K. (2016). Socioeconomic status and life satisfaction in Chinese adolescents: Analysis of self-esteem as a mediator and optimism as a moderator. Personality and Individual Differences, 95, 105-9. [DOI:10.1016/j.paid.2016.01.036] [DOI:10.1016/j.paid.2016.01.036]
12. Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E., & Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276-302. [DOI:10.1037/0033-2909.125.2.276] [DOI:10.1037/0033-2909.125.2.276]
13. Dobewall, H., Hakulinen, C., Keltikangas-Järvinen, L., Pulkki-Råback, L., Seppälä, I., Lehtimäki, T., et al. (2018). Oxytocin receptor gene (OXTR) variant rs1042778 moderates the influence of family environment on changes in perceived social support over time. Journal of Affective Disorders, 235, 480-8. [DOI:10.1016/j.jad.2018.04.008] [PMID] [DOI:10.1016/j.jad.2018.04.008]
14. Edwards, L. M. (2004). Measuring perceived social support in Mexican American youth: Psychometric properties of the multidimensional scale of perceived social support. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 26(2), 187-94. [DOI:10.1177/0739986304264374]
15. Fredrickson, B. L., Tugade, M. M., Waugh, C. E., & Larkin, G. R. (2003). What good are positive emotions in crisis? A prospective study of resilience and emotions following the terrorist attacks on the United States on September 11th, 2001. Journal of Personality and Social Psychology, 84(2), 365-76. [DOI:10.1037/0022-3514.84.2.365] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1037/0022-3514.84.2.365]
16. Ghazanfari, F. (2007). [Intercultural well-being from an intercultural perspective (Persian)]. Psychology, 4(10), 406-21.
17. Gloria, A. M., Castellanos, J., & Orozco, V. (2005). Perceived educational barriers, cultural fit, coping responses, and psychological well-being of Latina undergraduates. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 27(2), 161-83. [DOI:10.1177/0739986305275097] [DOI:10.1177/0739986305275097]
18. Haghshenas, L. (2018). [The mediating role of social support in predicting general health based on emotional control in mothers of children with cancer (Persian)]. Contemporary Psychology, 12(1), 85-98.
19. Heintzelman, S. J., & Bacon, P. L. (2015). Relational self-construal moderates the effect of social support on life satisfaction. Personality and Individual Differences, 73, 72-7. [DOI:10.1016/j.paid.2014.09.021] [DOI:10.1016/j.paid.2014.09.021]
20. Inzlicht, M., Aronson, J., Good, C., & McKay, L. (2006). A particular resiliency to threatening environments. Journal of Experimental Social Psychology, 42(3), 323-36. [DOI:10.1016/j.jesp.2005.05.005] [DOI:10.1016/j.jesp.2005.05.005]
21. Jiang, Y., Ren, Y., Liang, Q., & You, J. (2018). The moderating role of trait hope in the association between adolescent depressive symptoms and nonsuicidal self-injury. Personality and Individual Differences, 135, 137-42. [DOI:10.1016/j.paid.2018.07.010] [DOI:10.1016/j.paid.2018.07.010]
22. Jiang, Z., Wang, Z., Jing, X., Wallace, R., Jiang, X., & Kim, D. S. (2017). Core self-evaluation: Linking career social support to life satisfaction. Personality and Individual Differences, 112, 128-35. [DOI:10.1016/j.paid.2017.02.070] [DOI:10.1016/j.paid.2017.02.070]
23. Karaminia, R., Ahmadi Tahour-Soltani, M., Bagherian-Sararoudi, R., & Moulavi, z. (2013). [Psychometric properties of the trait hope scale in Iranian students (Persian)]. Journal of Reserch in Behavioral Sciences, 10(6), 406-21.
24. Khodaei, A., Shokri, O., Krositi, E., & Gravand, F. (2010). [Factor structure and psychometric properties of the Identity Style Inventory (ISI) (Persian)]. Advances in Cognitive Science, 11(1), 40-8.
25. Khosro Shahi, J., & Hashemi Nosrat Abad, T. (2012). Relation of hope and resilience with psychological well-being in students (Persian)]. Journal of Psychology Andishe va Rafter, 6(22), 41-50.
26. Kim, B., & Jeong, J. (2017). Dynamics of adolescents' life satisfaction and effect of class rank percentile: Evidence from Korean panel data. Journal of Economic Psychology, 59, 8-28. [DOI:10.1016/j.joep.2017.01.002] [DOI:10.1016/j.joep.2017.01.002]
27. Kong, F., Wang, X., Hu, S., & Liu, J. (2015). Neural correlates of psychological resilience and their relation to life satisfaction in a sample of healthy young adults. Neuroimage, 123, 165-72. [DOI:10.1016/j.neuroimage.2015.08.020] [PMID] [DOI:10.1016/j.neuroimage.2015.08.020]
28. Liu, Y., Wang, Z. H., & Li, Z. G. (2012). Affective mediators of the influence of neuroticism and resilience on life satisfaction. Personality and Individual Differences, 52(7), 833-8. [DOI:10.1016/j.paid.2012.01.017] [DOI:10.1016/j.paid.2012.01.017]
29. Mahanta, D., & Aggarwal, M. (2013). Effect of perceived social support on life satisfaction of university students. European Academic Research, 1(6), 1083-94.
30. Madanlu, F. (2010). [Investigating the relationship between resilience, coping strategies and social support with the psychological state of females (Persian)] [MA Thesis]. Ardebil: Mohaghegh Ardebili University.
31. Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American psychologist, 56(3), 227-38. [DOI:10.1037/0003-066X.56.3.227] [PMID] [DOI:10.1037/0003-066X.56.3.227]
32. Parpuchi, B., Ahmadi, M., & Sohrabi, F. (2014). The relationship between religiousness and social support with the satisfaction of university students' life (Persian)]. Journal Management System, 14(3), 60-8.
33. Quevedo, R. J. M., & Abella, M. C. (2011). Well-being and personality: Facet-level analyses. Personality and Individual Differences, 50(2), 206-11. [DOI:10.1016/j.paid.2010.09.030] [DOI:10.1016/j.paid.2010.09.030]
34. Rodriguze, D. (2006). Colombian happiness, hope on interdisciplinary look at the correlation between explanatory style, cultural and satisfaction. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 1260-84.
35. Rutten, B. P., Hammels, C., Geschwind, N., Menne‐Lothmann, C., Pishva, E., Schruers, K., et al. (2013). Resilience in mental health: linking psychological and neurobiological perspectives. Acta Psychiatrica Scandinavica, 128(1), 3-20. [DOI:10.1111/acps.12095] [PMCID] [DOI:10.1111/acps.12095]
36. Salimi, A., Jokar, B., & Nikpour, R. (2010). [Resilience, mental health and life satisfaction (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry & Clinical Psychology, 5(3), 81-102.
37. Samani, S., Jokar, B & Sahragerd, N. (2007). Resilience, Mental Health, and Satisfaction with Life. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 13(3), 290-5.
38. Sato, W., Kochiyama, T., Kubota, Y., Uono, S., Sawada, R., Yoshimura, S., et al. (2016). The association between perceived social support and amygdala structure. Neuropsychologia, 85, 237-44. [DOI:10.1016/j.neuropsychologia.2016.03.036] [PMID] [DOI:10.1016/j.neuropsychologia.2016.03.036]
39. Shi, M., Wang, X., Bian, Y., Wang, L. (2015). The mediating role of resilience in the relationship between stress and life satisfaction among Chinese medical students: A cross-sectional study. BMC Medical Education, 15, 16. [DOI:10.1186/s12909-015-0297-2] [DOI:10.1186/s12909-015-0297-2]
40. Sidheek, K. F., Satyanarayana, V. A., Sowmya, H. R., & Chandra, P. S. (2017). Using the Kannada version of the connor davidson resilience scale to assess resilience and its relationship with psychological distress among adolescent girls in Bangalore, India. Asian Journal of Psychiatry, 30, 169-72. [DOI:10.1016/j.ajp.2017.10.015] [PMID] [DOI:10.1016/j.ajp.2017.10.015]
41. Soleimanpour, S., Geierstanger, S., & Brindis, C. D. (2017). Adverse childhood experiences and resilience: Addressing the unique needs of adolescents. Academic Pediatrics, 17(7), S108-S14. [DOI:10.1016/j.acap.2017.01.008] [PMID] [DOI:10.1016/j.acap.2017.01.008]
42. Tugade, M. M., & Fredrickson, B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. Journal of Personality and Social Psychology, 86(2), 320-33. [DOI:10.1037/0022-3514.86.2.320] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1037/0022-3514.86.2.320]
43. Wu, G., Feder, A., Cohen, H., Kim, J. J., Calderon, S., Charney, D. S., et al. (2013). Understanding resilience. Frontiers in Behavioral Neuroscience, 7, 10. [DOI:10.3389/fnbeh.2013.00010] [PMID] [PMCID] [DOI:10.3389/fnbeh.2013.00010]
44. Yalçın, İ. (2011). Social support and optimism as predictors of life satisfaction of college students. International Journal for the Advancement of Counselling, 33(2), 79-87. [DOI:10.1007/s10447-011-9113-9] [DOI:10.1007/s10447-011-9113-9]
45. You, S., Lee, J., Lee, Y., & Kim, E. (2018). Gratitude and life satisfaction in early adolescence: The mediating role of social support and emotional difficulties. Personality and Individual Differences, 130, 122-8. [DOI:10.1016/j.paid.2018.04.005] [DOI:10.1016/j.paid.2018.04.005]
46. Yuh, J., & Choi, S. (2017). Sources of social support, job satisfaction, and quality of life among childcare teachers. The Social Science Journal, 54(4), 450-7. [DOI:10.1016/j.soscij.2017.08.002] [DOI:10.1016/j.soscij.2017.08.002]
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به روانشناسی معاصر،دوفصلنامه انجمن روانشناسی ایران می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق