برگشت به فهرست مقالات | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

محدودیت‌های پژوهش و سنجش کیفیت آن در حیطه روان‌شناسی سلامت: مطالعه‌‌ای به روش‌های پژوهش آمیخته
راضیه اسمعیلی1 ، کیوان صالحی*2
1- دانشگاه تهران، تهران، ایران
2- گروه روش‌ها و برنامه‌ریزی آموزشی و درسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران ، keyvansalehi@ut.ac.ir
چکیده:   (42 مشاهده)
محدودیت‌های مطالعه نشان‌دهنده ضعف‌هایی در طرح پژوهشی است که در اختیار محقق نبوده و می‌تواند بر نتایج تأثیرگذار باشد؛ محققان در قبال جامعه علمی موظفند این محدودیت­‌ها را به‌طور کامل و صادقانه گزارش نمایند؛ بنابراین تبیین مفهوم محدودیت­‌های پژوهش حائز اهمیت است؛ در این مقاله، با بهره‌گیری از روش‌های پژوهش آمیخته اکتشافی و در دو بخش مجزا، به مرور نظام‌مند مفهوم محدودیت‌های پژوهش و ارزیابی این محدودیت‌ها در مقالات علمی ـ پژوهشیِ حوزه روان‌شناسی سلامت پرداخته شده است. در بخش اول مبتنی بر روش مطالعه اسنادی، داده‌ها از طریق جستجو در پنج پایگاه‌ داده‌های اس‌.آی‌.دی‌، گنج‌ایرانداک، اسکوپوس، وب‌آف‌ساینس و پابمد گردآوری‌ شـدند. در بخش‌دوم مبتنی بر روش پیمایشی، برای سنجش کیفیت بخش محدودیت‌های گزارش‌شده در مقالات علمی پژوهشی از مجله «روان‌شناسی سلامت» در دو سال اخیر 1401 و 1402 تعداد 40 مقاله بازیابی و با استفاده از نشانگرهای فهرست پریزما، 21 سند برای مطالعه و تحلیل انتخاب شدند، بدین‌صورت که کلیه مقالات مربوط به حوزه­ی روان‌شناسی سلامت با رویکرد کمّی انتخاب و تحلیل داده­ها با روش اولزاید انجام‌گردید. نتایج بررسی مفهوم محدودیت‌های پژوهشی به شناسایی دو عامل کنترل­پذیری و کنترل‌ناپذیری منتج‌گردید که عامل کنترل­پذیری شامل نشانگرهای مربوط به ملاک‌های تعیین حدود با هدف محدود کردن دامنه مطالعه، ناکارآمـدی ابـزار گـردآوری داده‌ها، کاستی در گردآوری داده‌های دقیـق، حجـم کـم نمونـه، روش نمونه‌گیری غیر‌تصادفی، روایی درونی، روایی بیرونی و عامل کنترل­ناپذیری شامل نشانگرهای تعیین حدود با هدف محدود کردن دامنه مطالعه، ناکارآمـدی ابـزار گـردآوری داده‌ها، کاستی در گردآوری داده‌های دقیـق، حجـم کـم نمونـه، روش نمونه‌گیری غیرتصادفی، روایی درونی و روایی بیرونی بود. همچنین پس از مشخص شدن نشانگرهای ارزیابی محدودیت‌های پژوهشی، یافته­‌ها نشان داد مقالات مورد ارزیابی، تنها 19 درصد محدودیت‌های پژوهــش را گــزارش کرده‌اند و به 81 درصد از نشانگرها اشاره­ای نشده‌است؛ این یافته‌ها، کم‌توجهی گسترده در تبیین ماهیت و داوری دقیق بخش محدودیت‌های پژوهشی در بین نویسندگان، مولفان، مدرسان، نشریات و داوران را آشکار می­سازد. با توجه به موانع و محدودیت­های شناسایی­شده و در راستای غنی‌سازی این بخش مهم از پژوهش علمی، پیشنهادهایی ارائه گردید.
واژه‌های کلیدی: اخــلاق پژوهــش، روان‌شناسی سلامت، روش پژوهــش، محدودیــت پژوهــش، محدوده پژوهش، رویکرد آمیخته.
     
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
دریافت: 1403/2/27 | ویرایش نهایی: 1404/4/19 | پذیرش: 1404/3/8 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1404/4/19
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به روانشناسی معاصر، دوفصلنامه انجمن روانشناسی ایران می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق